Skip to main content
Zakłady Farmaceutyczne „UNIA" Spółdzielnia Pracy - logo
Slide 1

Zapalenie krtani - przyczyny, objawy, sposoby leczenia


Zapalenie krtani to powszechne schorzenie, które może dotknąć osoby w każdym wieku. Objawia się głównie chrypką, a w cięższych przypadkach może prowadzić do całkowitej utraty głosu. Stan ten jest najczęściej wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej, ale może być również spowodowany nadmiernym używaniem głosu, ekspozycją na drażniące substancje czy reakcjami alergicznymi.

W artykule omówimy najczęstsze przyczyny zapalenia krtani, jego charakterystyczne objawy oraz skuteczne metody leczenia, zarówno farmakologiczne, jak i domowe.

Dowiesz się, jak skutecznie radzić sobie z tym uciążliwym problemem i jak zapobiegać jego nawrotom.

Czym jest zapalenie krtani?

Zapalenie krtani możemy inaczej opisać jako stan zapalny obejmujący fałdy głosowe i otaczające je tkanki. Anatomicznie drogi oddechowe możemy podzielić na:

  • górne drogi oddechowe – jama ustna, nos, zatoki, gardło, krtań;
  • dolne drogi oddechowe – tchawica, oskrzela i płuca.

Krtań leży pomiędzy gardłem a tchawicą i z tej przyczyny jej zapalenie może wynikać z wcześniejszego zapalenia błony śluzowej nosa i gardła.

Rodzaje zapalenia krtani

Rozróżniamy zapalenie ostre, które trwa zwykle od 3 do 7 dni, a najwyżej do 3 tygodni. Po przekroczeniu 3. tygodnia mówimy już o zapaleniu przewlekłym.

Ze względu na umiejscowienie zmian zapalnych możemy również podzielić zapalenie krtani na:

  • zapalenie nagłośni;
  • zapalenie fałdów głosowych (głośni);
  • podgłośniowe zapalenie krtani.

Przyczyny zapalenia krtani

Zapalenie ostre najczęściej pojawia się w wyniku zakażenia. Zwykle jest to zakażenie wirusowe, rzadziej bakteryjne, aczkolwiek chorzy z poważnymi zaburzeniami odporności lub przyjmujący wziewne leki glikokortykosteroidowe są narażeni również na zakażenia grzybicze. 

Zaburzenia w oddychaniu przez nos sprzyjają zakażeniom. Innymi czynnikami, które mogą wywołać stan zapalny, są m.in.

  • nadużywanie głosu;
  • czynniki drażniące takie jak palenie bierne lub czynne papierosów, alkohol, pyły obecne w powietrzu, alergeny, leki wziewne, intubacja;
  • refluks żołądkowo-przełykowy.

Zapalenie ostre może przejść w zapalenie przewlekłe. Dodatkowym, bardzo rzadko występującym powodem zapalenia przewlekłego jest także ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń krwionośnych.

Objawy zapalenia krtani

Najczęstszymi objawami zapalenia krtani są:

  • dyskomfort przy mówieniu,
  • dyskomfort przy przełykaniu,
  • suchy kaszel,
  • uczucie suchości w gardle,
  • chrząkanie,
  • chrypka,
  • zmiana barwy głosu,
  • bezgłos.

W przypadku zakażenia wirusowego mogą dojść objawy ogólne, takie jak gorączka, osłabienie czy złe samopoczucie.

Istnieją także objawy alarmowe wymagające pilnej interwencji lekarskiej. Są to:

  • uczucie duszności;
  • świszczący oddech, tzw. stridor, będący objawem zwężenia dróg oddechowych;
  • zaburzenia przełykania;
  • ból przy przełykaniu;
  • ślinotok;
  • chrypka trwająca powyżej 3 tygodni.

Zapalenie krtani w wyniku choroby refluksowej

Błona śluzowa krtani ma inną budowę niż błona śluzowa przełyku, a tym bardziej żołądka. Jest więc o wiele mniej odporna na działanie soków żołądkowych, które mogą się dostać w jej pobliże w wyniku choroby refluksowej. Już bardzo niewielka ekspozycja na pepsynę i kwas solny połączona z brakiem możliwości miejscowej neutralizacji soku żołądkowego i brakiem przepłukiwania błony śluzowej przez ślinę może spowodować uszkodzenia. 

Objawy zapalenia krtani powstałego w wyniku refluksu to najczęściej:

  • nienaturalny głos z rana i dłuższy czas jego dochodzenia do normy połączone z chrypką;
  • ból gardła;
  • kaszel, zwłaszcza po posiłku lub poranny;
  • uczucie obecności przeszkody (ciała obcego) w gardle;
  • odruch chrząkania;
  • zaburzenia połykania (dysfagia);
  • gęsty śluz w górnych drogach oddechowych i w gardle;
  • uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła;
  • nieprzyjemny zapach z ust;
  • suchość w jamie ustnej.

Czasami chorym towarzyszą także duszność i problemy z oddychaniem – szczególnie w nocy. Może także pojawić się skurcz głośni, odbijanie i cofanie się treści pokarmowej do przełyku i ust. Język może być obłożony, a zęby uszkodzone kwasem. Pojawić się może astma, wysiękowe zapalenie ucha środkowego i zapalenia dolnych dróg oddechowych.

Niebezpieczne postacie zapalenia krtani

Infekcje górnych dróg oddechowych najczęściej ustępują same, wymagając tylko czasu, odpoczynku i ewentualnie zastosowania łagodnych środków objawowych. 

Jednak wśród różnych postaci zapalenia krtani wyróżnia się ostre podgłośniowe zapalenie krtani i ostre nadgłośniowe zapalenie krtani, które mogą wymagać pilnej interwencji lekarskiej, żeby nie doszło do niewydolności oddechowej. Jeśli jednak zostaną szybko rozpoznane i leczone, to osiągamy całkowite wyleczenie pacjenta.

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani często występuje u niemowląt i dzieci. Spowodowane jest ono głównie zakażeniem wirusowym. Często nazywane jest krupem, co może być mylące, gdyż dawniej krup oznaczał zakażenie bakteryjne błonicą – dziś praktycznie wyeliminowane szczepieniami.

Najbardziej narażone na ten rodzaj zapalenia krtani są dzieci z nieprawidłowościami w budowie górnych dróg oddechowych i alergią. Charakteryzuje się ono nocną lub poranną dusznością wdechową, napadowym szczekającym kaszlem i świstem oddechowym. 

W ostrym podgłośniowym zapaleniu krtani nie obserwujemy chrypki. Największym niebezpieczeństwem tego stanu jest zwężenie dróg oddechowych spowodowane obrzękiem. Na szczęście zwykle przebieg choroby jest w miarę łagodny, a hospitalizacji wymaga tylko około 5% dzieci. Zalecana jest ona szczególnie u dzieci poniżej 6. miesiąca życia i chorych w ciężkim stanie, niedającym się opanować leczeniem ambulatoryjnym.

Oprócz zleconych przez lekarza leków (głównie glikokortykosteroidów) warto zadbać o otoczenie chorego dziecka. Pomieszczenia powinny być porządnie wywietrzone i nawilżone (nawilżacze, naczynie z wodą, mokre ręczniki).

Ostre nadgłośniowe zapalenie krtani

Ostre nadgłośniowe zapalenie krtani pojawia się i u dzieci i u dorosłych. Zapalenie tkanek i obrzęk okolicy nadgłośniowej krtani występuje szybko i powoduje postępującą niewydolność oddechową. Pojawia się silny ból gardła, ślinienie się i problemy z przełykaniem, a głos jest niewyraźny i stłumiony. Winowajcą tego stanu są bakterie. Dorośli przechodzą tę chorobę łagodniej niż dzieci dzięki odmiennej budowie krtani.

Jeśli lekarz pierwszego kontaktu podejrzewa – szczególnie u dziecka – zapalenie nagłośni, to konieczna jest konsultacja laryngologiczna i anestezjologiczna. Trzeba być bowiem przygotowanym na niebezpieczeństwo niedrożności dróg oddechowych, a co za tym idzie intubację bądź (w razie trudności) tracheotomię. W leczeniu stanów ostrych stosuje się pomocniczo antybiotyki, leki przeciwgorączkowe, leki mukolityczne, glikokortykosteroidy i tlen.

Ostre bakteryjne zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli

Ostre bakteryjne zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli jest na szczęście chorobą rzadko występującą (0,4/1000 dzieci). Rozpoczyna się od infekcji wirusowej, która zostaje nadkażona bakteryjnie. Pojawia się naciek zapalny powodujący głębokie owrzodzenia błony śluzowej. Zwężenie dróg oddechowych jest wynikiem narastającego obrzęku podśluzówkowego i pojawienia się ropnych, błoniastych nalotów na śluzówce. Charakterystyczne dla tego stanu są chrypka, świst krtaniowy, odkrztuszanie gęstej wydzieliny, duszność, przyspieszony oddech i gorączka.

Stan ten jest ciężki i dlatego wymaga hospitalizacji, w czasie której może być konieczne mechaniczne oczyszczanie dróg oddechowych, a nawet intubacja czy tracheotomia. Stosowana jest także celowana antybiotykoterapia. Często do tego rodzaju zapalenia dołącza zapalenie płuc, co pogarsza stan pacjenta. Na szczęście dzięki prawidłowemu postępowaniu medycznemu udało się zmniejszyć śmiertelność choroby z 40% na początku dwudziestego wieku do praktycznie zera w ostatnich latach.

Diagnostyka zapalenia krtani

Prawidłowe zdiagnozowanie przyczyny i – co za tym idzie – prawidłowe leczenie zapalenia krtani jest bardzo ważne, gdyż zaniedbanie może doprowadzić do stanu przewlekłego, a więc też obrzęku krtani, powstawania torbieli i guzków „śpiewaczych” lub polipów fałdów głosowych. Tego typu zmiany mogą wymagać leczenia chirurgicznego. Ostre zapalenie krtani może także powodować ropień nagłośni.

Oprócz ogólnego obrazu klinicznego lekarz wykonuje laryngoskopię, która może pokazać zaczerwienienie i obrzęk w okolicach krtani. Niekiedy pojawia się także wydzielina i widoczne są wybroczyny na fałdach głosowych – szczególnie po nadużyciu głosu. Dodatkowym badaniem może być także badanie stroboskopowe, które pokazuje stopień napięcia strun głosowych i ich ruchomość.

Leczenie zapalenia krtani o łagodniejszym przebiegu

Leczenie będzie zależeć od zdiagnozowanego wcześniej powodu powstania zapalenia. W przypadku infekcji można zastosować miejscowo leki o działaniu przeciwzapalnym, miejscowo znieczulającym i odkażającym, jak np. benzydamina. Zakażenia o ostrzejszych objawach mogą być leczone lekami przeciwwirusowymi, antybiotykami przy nadkażeniu bakteryjnym i lekami przeciwgrzybiczymi przy zakażeniu grzybiczym. Jeśli powodem był refluks, to najważniejszym celem jest jego wyeliminowanie.

Dodatkowe zalecenia dla pacjentów chorujących na zapalenie krtani

Zadaniem pacjenta w trakcie choroby jest traktowanie łagodnie swoich strun głosowych poprzez mówienie jak najrzadziej i półgłosem. Szeptania należy unikać. Należy także zadbać o swoje otoczenie, m.in. poprzez zadbanie o nawilżenie powietrza w pomieszczeniu i samego gardła (np. herbaty z ziół śluzowych, płukanie gardła ziołami nawilżającymi i przeciwzapalnymi, inhalacje). Z otoczenia trzeba wyeliminować czynniki drażniące. Zdecydowanie nie zaleca się używek takich jak alkohol.


Opracowanie: mgr farmacji Marta Koziarska

Bibliografia:

1. Skrzypczak W., Kowalska B., Zmiany w krtani w przebiegu choroby refluksowej, „Annales Academiae Medicae Gedanensis” 2011.
2. Ślączka K., Zawadzka-Głos L., Stany zagrożenia życia w ostrych zapaleniach krtani u dzieci – ocena epidemiologii i postępowania, Nowa Pediatria 2014.
3. Emeryk A., Ostre infekcje krtani, czyli jednostki chorobowe z kręgu zespołu krupu u dzieci, Alergoprofil 2017.